Wskaźnik masy ciała BMI
BMI (Body Mass Index) to wskaźnik otyłości bazujący na wadze oraz wysokości dorosłego człowieka. BMI może być wykorzystane także do oceny otyłości u dzieci, ale musi być porównane z ich populacją w danym wieku i regionie. Dla poszczególnych krajów zostały stworzone specjalne siatki centylowe na podstawie których z dokładnością do pół roku można porównać BMI dziecka w odniesieniu do reszty populacji.
Ten antropometryczny współczynnik masy ciała został opracowany w 1832 r. przez belgijskiego matematyka Adolfa Queteleta, stąd też nazwa wskaźnik Queteleta II. W trakcie swoich badań ustalił, że waga ludzka rośnie wprost proporcjonalnie do kwadratu wzrostu człowieka. Quetelet na tej podstawie ustalił następujący wzór:
BMI wśród dorosłych
Wskaźnik BMI nie jest idealnym wskaźnikiem do oceny otyłości. Na jego podstawie nie da się stwierdzić, czy osoba ma w 100% nadwagę, otyłość, czy otyłość olbrzymią. Wiąże się to z brakiem uwzględniania istotnych parametrów jak masa tkanki tłuszczowej, mięśniowej czy kostnej u człowieka.
Zdarza się, że silnie umięśnieni ludzie (kulturyści) są klasyfikowani jako osoby ze skrajną otyłością, pomimo tego że są w miarę zdrowi. Podobnie może być w przypadku osób starszych, gdzie zmienia się np. struktura kości a co za tym idzie masa kostna staje się znacznie lżejsza co może skutkować błędną klasyfikacją BMI.
W przypadku osób wykonujących ciężką pracę fizyczną, lub osób regularnie i intensywnie uprawiających sport, BMI może z kolei wykazać niedowagę pomimo, że są absolutnie zdrowi i dobrze odżywieni.
Pomimo to BMI stosuje się powszechnie w dietetyce i medycynie w tym do klasyfikacji na różne zabiegi czy ocenie ryzyka wystąpienia powikłań, przede wszystkim ze względu na prostotę jego wyliczenia, które może wykonać każda osoba.
Do niedawna klasyfikacja BMI obejmowała 4 stany: niedowaga, waga prawidłowa, nadwaga i otyłość. Obecnie rozbudowano wskazaną klasyfikację o bardziej dokładne określenie stanów - głównie w celach medycznej klasyfikacji i oceny zagrożeń:
| Stopień | BMI (kg/m2) | |
|---|---|---|
| wygłodzenie | < 16,0 | |
| wychudzenie | 16,0–16,99 | |
| niedowaga | 17,0–18,49 | |
| waga prawidłowa | 18,5–24,99 | |
| nadwaga | 25,0–29,99 | |
| otyłość I stopnia | 30,0–34,99 | |
| otyłość II stopnia | 35,0–39,99 | |
| otyłość III stopnia | 40+ |
W związku z tendencją do tycia populacji krajów wysokorozwiniętych oraz rozwijających się, niektóre badania naukowe - w szczególności związane z chorobami układu krążenia - wykazały konieczność rozbudowy wskazanej klasyfikacji o kolejne stopnie otyłości. Każde kolejne 10 punktów we wskaźniki BMI to kolejny stopień otyłości.
- ciężarnych kobiet
- sportowców oraz osób o rozbudowanej tkance mięśniowej
- osób w starszym wieku, u których trudno dokonać dokładnych pomiarów wzrostu
BMI u dzieci
BMI może być także wyliczane dla dzieci. Wskazana powyżej klasyfikacja nie może być jednak zastosowana bezpośrednio względem otrzymanego wyniku dla dziecka.
W przypadku osób niepełnoletnich, stosuje się specjalne siatki centylowe, które umożliwiają porównanie otrzymanego wskaźnika z resztą populacji w tym samym wieku i o tej samej płci.
Siatki centylowe to normy rozwojowe dzieci opracowane dla odpowiednich grup wiekowych z uwzględnieniem płci oraz regionu - Polski. Wykorzystywane siatki w naszym serwisie oraz w większości podmiotów medycznych w Polsce zostały opracowane w programie OLA oraz OLAF koordynowanych przez Instytut "Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka" w latach 2007-2012.
Poniżej siatki centylowe BMI dla dziewcząt oraz dla chłopców:
Aby sprawdzić w jakim centylu znajduje się dziecko, należy znaleźć punkt przecięcia linii poprowadzonych w poziomie dla BMI dziecka oraz linii poprowadzonej w pionie dla wieku dziecka z dokładnością do pół roku. Obszar w którym znajduje się punkt przecięcia określa w jakim zakresie centylowym znajduje się BMI dziecka.
W przypadku ręcznej weryfikacji określenie centyla może być jednak problematyczne, ze względu na krzywe graniczne poprowadzone na siatce. O ile ustalenie przedziału nie stanowi problemu to jeżeli chcemy określić wartość centyla, lepiej posłużyć się kalkulatorem.
Taki kalkulator BMI dostępny jest na stronie głównej naszego serwisu.
Jeżeli dziecko znajduje się np. w 10 centylu, oznacza to, że 10% populacji dzieci statystycznie ma mniejsze BMI a 90% ma większe. Jeżeli dziecko znajduje się na 50 centylu oznacza to że dokładnie połowa dzieci ma mniejsze i tyle samo ma większe BMI.